Gendergelijkheid en vrouwenrechten

In Europa, zeven vrouwen elke dag vermoord door hun partner of familieleden. Bovendien is één op de drie vrouwen ten minste één keer in haar leven lichamelijk en/of seksueel mishandeld. Vrouwen en meisjes zijn ook de overgrote meerderheid van de slachtoffers van mensenhandel, in de EU met name voor seksuele uitbuiting en prostitutie(57% in 2021 volgens Eurostat).

Geweld tegen vrouwen is een van de belangrijkste obstakels voor het bereiken van werkelijke gelijkheid tussen vrouwen en mannen. De S&D-Fractie blijft vechten voor een strenge richtlijn met een sterke, op instemming gebaseerde definitie van verkrachting. Maar daar houdt onze strijd niet op. We dringen er bij de Commissie op aan een voorstel in te dienen bij de Raad om gendergerelateerd geweld aan te merken als een gebied van EU-misdaad, zodat vrouwen overal in de EU worden beschermd tegen alle vormen van gendergerelateerd geweld.

60% van alle universitair afgestudeerden zijn vrouwen. Desondanks verdienen vrouwen in de EU gemiddeld 13% minder dan mannen. Dit betekent dat vrouwen, in vergelijking met hun mannelijke collega's, twee maanden per jaar onbetaald werken. De Europese dag voor gelijke beloning symboliseert deze twee onbetaalde maanden. Op de langere termijn leiden lagere salarissen tot lagere pensioenen, wat kan leiden tot een verhoogd risico op armoede. De pensioenkloof tussen vrouwen en mannen bedraagt 37%.

De S&D-Fractie heeft gestreden voor de onlangs aangenomen richtlijn inzake beloningstransparantie. Deze wetgeving verplicht bedrijven in de EU een einde te maken aan bestaande beloningsverschillen tussen hun vrouwelijke en mannelijke werknemers door een verbod op loongeheimen en door de lidstaten te verplichten sancties vast te stellen voor werkgevers die zich niet aan de regels houden. Deze richtlijn houdt niet alleen rekening met mannen en vrouwen, maar ook met niet-binaire personen; wij moeten allemaal worden beschermd tegen loondiscriminatie, ongeacht het geslacht!

Ons werk houdt hier echter niet op. Onze fractie wil genderblinde cv's promoten om bedrijven en overheidsdiensten ervan te weerhouden gendervooroordelen toe te passen tijdens hun aanwervingsprocessen. We roepen de Commissie op om een geanonimiseerd 'Europass-CV' voor te stellen.

Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) zijn een belangrijke prioriteit voor ons. Alle individuen hebben recht op respect voor hun lichamelijke integriteit, privacy en persoonlijke autonomie. Niemand mag gedwongen worden tot onbedoeld moederschap, niemand mag sterven tijdens de bevalling of lijden onder gedwongen en dwingende medische ingrepen tijdens de bevalling, en geen enkel lichaam mag verminkt of uitgebuit worden.

Op dit moment is abortus nog steeds illegaal in twee lidstaten (Polen en Malta). Cijfers tonen aan dat het criminaliseren van abortus niet leidt tot minder abortussen, maar vrouwen enkel dwingt om clandestiene abortussen te laten uitvoeren waarbij ze hun gezondheid en hun leven op het spel zetten. Dit is een ernstige schending van de mensenrechten en een vorm van gendergerelateerd geweld. Alleen voorlichting, informatie en toegang tot anticonceptie voor mannen en vrouwen kan het aantal onbedoelde zwangerschappen verminderen.

We dringen er daarom bij alle EU-lidstaten op aan om universele toegang te garanderen tot op leeftijd afgestemde en op feiten gebaseerde seksuele voorlichting en voorlichting over relaties, tot een reeks hoogwaardige en toegankelijke, betaalbare moderne anticonceptiemethoden en -middelen, counseling over gezinsplanning en informatie over anticonceptie en om gratis, veilige en legale abortushulpverlening te garanderen.

Het recht van vrouwen om over hun eigen lichaam te beslissen is fundamenteel en moet worden opgenomen in het Handvest van de grondrechten. De S&D-Fractie wil ook dat er een sterk, samenhangend hoofdstuk over seksuele en reproductieve gezondheid en rechten wordt opgenomen in de volgende volksgezondheidsstrategie van de EU.

Het geboortecijfer in Europa daalt. Dit komt deels doordat vrouwen en mannen niet altijd voldoende zwangerschaps-, vaderschaps- en ouderschapsverlof krijgen.

De huidige wetgeving inzake zwangerschapsverlof voorziet in minimaal 14 weken, met verschillende betalingssystemen in Europa. In april 2019 werd eindelijk de richtlijn betreffende de balans tussen werk en privéleven aangenomen. De S&D-Fractie heeft jarenlang gestreden voor de aanneming van een juridisch bindend instrument als dit. We waren dan ook verheugd over de invoering van een vaderschapsverlof van tien werkdagen, ouderschapsverlof van vier maanden en zorgverlof van vijf dagen per jaar voor werknemers die persoonlijke zorg of steun verlenen aan een familielid. De uitbreiding van het recht om flexibele werkregelingen aan te vragen tot verzorgers en werkende ouders is ook een prestatie waarvoor de S&D-Fractie lang en hard heeft gevochten.

We zullen erop aandringen dat de Commissie haar verantwoordelijkheid om toe te zien op de uitvoering van de richtlijn serieus neemt, zodat werkende ouders en mensen die voor een familielid zorgen beter beschermd zijn in Europa. Kinderen zijn de toekomst van de EU. Hoewel de aanneming van deze richtlijn zeker een stap voorwaarts is, moet er meer worden gedaan. Daarom vragen de S&D-Fractie ook om echte verbeteringen in toegankelijke, betaalbare kinderopvang van goede kwaliteit om de doelstellingen van Barcelona te halen, zodat zowel vrouwen als mannen werk en gezin kunnen combineren.

De invasie van Rusland in Oekraïne heeft enorm veel leed veroorzaakt: civiele infrastructuur is verwoest, duizenden levens zijn verloren gegaan en miljoenen mensen zijn ontheemd. Vrouwen en meisjes ervaren migratie of gedwongen verplaatsing vaak anders dan mannen en jongens. Tijdens conflicten en oorlogen worden vrouwen geconfronteerd met specifieke vormen van geweld zoals seksueel geweld, mensenhandel en uitbuiting. Ze zijn vaak ook verantwoordelijk voor de zorg voor kinderen en oudere familieleden, wat hun toegang tot de arbeidsmarkt en socialisatie kan beperken. Ontheemde vrouwen en meisjes kunnen te maken krijgen met intersectionele discriminatie op basis van hun geslacht, vluchtelingenervaring, sociale status, leeftijd, ras en seksuele geaardheid.

Vrouwen zijn echter niet alleen slachtoffers. Meer dan 50.000 vrouwen dienen momenteel in het Oekraïense leger, van wie velen betrokken zijn bij gevechtshandelingen. Ze vechten en sterven voor vrijheid, democratie, mensenrechten en gelijke kansen voor mannen en vrouwen, zelfs op het slagveld. Deze vrouwen zijn moedig, krachtig en bewijzen dat vrouwen alles kunnen.

Onze fractie vraagt om maatregelen die ervoor zorgen dat asielprocedures gendersensitief zijn en dat er tijdens de hele asielprocedure aan de behoeften van vrouwen wordt voldaan.

Liefde is liefde. Iedereen verdient het recht om lief te hebben wie hij wil en zijn meest authentieke zelf te zijn. We zijn blij dat de Commissie stappen onderneemt om haatzaaien en haatmisdrijven in de EU strafbaar te stellen.

De EU is en moet een LGBTIQ+ vrijheidszone blijven! We roepen de Commissie op om concrete maatregelen te nemen om vrij verkeer voor alle gezinnen te garanderen en roepen de lidstaten op om wetgeving in te voeren voor gelijke erkenning van huwelijken en partnerschappen tussen personen van hetzelfde geslacht, evenals een EU-brede erkenning van ouderschap, zodat het recht op privé- en gezinsleven zonder discriminatie volledig wordt gerespecteerd. LGBTIQ+-vrije zones (anti-LGBTIQ+-zones) moeten worden erkend als een schending van de vrijheid van verkeer en verblijf in de EU.

De S&D-Fractie dringt ook aan op een internationaal verdrag, op het niveau van de VN of de Raad van Europa, om de rechten en vrijheden van LGBTIQ+-personen te beschermen; een dergelijk instrument bestaat nog steeds niet.

Om te zorgen voor een empathische en accepterende toekomst, willen we schadelijke genderstereotypen en -normen op school aanpakken en tegelijkertijd de seksuele voorlichting en geweldpreventie versterken door middel van gendersensitieve onderwijsprogramma's voor jongens en meisjes.

Stereotypen die op grote schaal door de samenleving worden verspreid, zijn geworteld in het patriarchaat en laten vrouwen een ondergeschikte rol spelen in de samenleving, wat bijdraagt aan discriminatie, ongelijke beloning en leidt tot economische afhankelijkheid en de vervrouwelijking van armoede. In 2021 bedroeg de arbeidsparticipatie van mannen 78,5% en die van vrouwen slechts 67,7% - een verschil van meer dan 10%. Volgens de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) neemt het aantal vrouwen dat informeel en onbetaald werk doet toe. Verontrustend genoeg hebben bezuinigingsmaatregelen vrouwen harder getroffen dan mannen. Bezuinigingen hebben de grootste impact gehad op de publieke sector - waar veel vrouwen werken.

Ongeveer 80% van de 'werkende armen' zijn vrouwen. Bovendien ontvangt een derde van de oudere vrouwen in de Europese Unie geen enkele vorm van pensioen. De vervrouwelijking van armoede neemt toe: vrouwen lopen een groter risico om in armoede te vervallen dan mannen.

Daarom verwelkomen wij de richtlijn inzake het minimumloon. Laagbetaalde en onzekere banen moeten worden vervangen door duurzame banen. We blijven ons inzetten voor dit doel en roepen op tot het beëindigen van contraproductieve bezuinigingsmaatregelen en tot sterke gendergelijkheid.

Vrouwen vormen nog steeds een zeer laag percentage van de gekozen vertegenwoordigers in nationale parlementen: tussen 14,1% en 46,4% in de hele EU. In het Europees Parlement is momenteel slechts 39% van de leden vrouw. We zouden graag zien dat dit aantal bij de volgende verkiezingen stijgt. Onze Groep heeft echter bijna een gelijk evenwicht tussen mannen en vrouwen bereikt, met 42% vrouwelijke leden van het Europees Parlement en een meerderheid van vrouwen in het managementteam van de Groep, maar er moet meer worden gedaan om gelijkheid in de politiek te bevorderen.

Vrouwen in raden van bestuur zijn nog schaarser. In de EU is gemiddeld slechts 30,6% van de bestuursleden vrouw, terwijl dat in Noorwegen 45% is dankzij de invoering van wettelijke quota in 2005.

We roepen op tot een eerlijkere vertegenwoordiging van vrouwen in besluitvormingsprocessen in de politiek en in bedrijfsbesturen, door middel van quota, gereserveerde zetels en ritslijsten, maar ook door het verbeteren van de politieke en bedrijfscultuur, het implementeren van gedragscodes en partijstatuten om het bewustzijn voor gendergelijkheid te vergroten. Ondervertegenwoordiging van vrouwen in de politiek is een ernstig probleem dat een eerlijke democratische vertegenwoordiging in de weg staat.

We zijn erg trots te kunnen aankondigen dat in 2022 eindelijk de richtlijn inzake vrouwen in raden van bestuur is aangenomen, die een open en transparante procedure introduceerde om tegen 2026 een minimum van 40% vrouwen in niet-uitvoerende raden van bestuur van EU-bedrijven te bereiken.

Seksuele intimidatie is een extreme vorm van discriminatie op basis van geslacht, die zowel vrouwen als meisjes onevenredig treft. 90% van de slachtoffers van seksuele intimidatie is vrouw. Tot 55% van de vrouwen in de EU is seksueel geïntimideerd en 32% van alle slachtoffers in de EU zei dat de dader een meerdere, collega of klant was. Deze cijfers zijn nog hoger als je het vrouwen in de dienstensector vraagt - 61% is wel eens seksueel geïntimideerd, en dat loopt op tot 75% van de vrouwen in topmanagementfuncties of banen met hoge kwalificaties.

De EU-instellingen moeten het goede voorbeeld geven in de strijd tegen seksuele intimidatie op het werk. Daarom dringen de Socialisten en Democraten aan op krachtigere maatregelen ter preventie van alle vormen van intimidatie, met name seksuele intimidatie in het Europees Parlement.

In 2022 is een resolutie aangenomen waarin wordt opgeroepen tot verplichte anti-intimidatietrainingen voor alle leden en personeelsleden.

Helaas is tijdens de recente Covid-19-pandemie huiselijk en gendergerelateerd geweld toegenomen en zijn de rechten op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid geschonden. Vrouwen bevonden zich in de frontlinie van de Covid-19 pandemie, omdat ze onevenredig vertegenwoordigd waren en nog steeds zijn in beroepen met een hoog blootstellingsrisico in ziekenhuizen, winkels, scholen en verzorgingstehuizen, en in sectoren waar veel banen verloren gaan. Tegelijkertijd zijn vrouwen in deze sectoren zelden betrokken bij de besluitvorming vanwege de glazen plafonds in onze samenlevingen.

Het onevenredige effect op vrouwen vereist een progressieve en gendersensitieve aanpak, voor zowel onmiddellijke als langetermijnactie, op nationaal en EU-niveau. We blijven de Commissie en de lidstaten oproepen om gendergelijkheid en vrouwenrechten centraal te stellen in herstel- en veerkrachtplannen. Als we de economische en sociale schade van crises willen herstellen, is het van cruciaal belang dat we de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt vergroten en het verband tussen klimaatveranderingsbeleid, digitaal beleid en gendergelijkheid versterken.

Zie voor meer informatie onze position paper Een progressieve gendersensitieve aanpak van de Covid-19 crisis.

Als politieke familie zijn we altijd voorvechters geweest van vrouwenrechten en gendergelijkheid in Europa en dat zullen we ook blijven. Het is van het grootste belang dat we deze essentiële waarden op de agenda van het volgende Parlement en de volgende Commissie zetten. Ons belangrijkste beleidsvoorstel hiervoor is het EU-Handvest van de rechten van de vrouw, dat de S&D-Fractie tijdens haar vergadering in Krakau in mei 2023 heeft aangenomen. Het EU-Handvest van de rechten van de vrouw maakt deel uit van het S&D-standpunt over gendergelijkheid en vrouwenrechten - onze routekaart om de EU voor iedereen te laten werken.

Op woensdag 3 juli 2024 hebben de S&D-Fractie haar engagement voor het EU-Handvest van de rechten van de vrouw herbevestigd.

We moeten het Handvest gebruiken als hoeksteen van ons feministisch beleid en er bij de Commissie op aandringen dat het wordt aangenomen. Het Handvest is een blauwdruk voor het standaardiseren en waarborgen van de tot nu toe bereikte resultaten op het gebied van vrouwenrechten in alle Europese landen om ervoor te zorgen dat alle vrouwen in de EU ervan kunnen profiteren. Het omvat belangrijke beleidsterreinen zoals gendergelijkheid in het onderwijs en op de arbeidsmarkt, SRGR, gendergelijkheid in de besluitvorming, uitbanning van gendergerelateerd geweld en andere. We kunnen niet toestaan dat vrouwenrechten achteruitgaan of dat vrouwen in de ene lidstaat minder rechten hebben dan in een andere lidstaat.